äýëãýðèéí ÷îéð

Äýëãýðèéí ÷îéð
Äóíäãîâü àéìãèéí Àäààöàã íóòàã äàõü õýýð òàëûí ¿çýñãýëýíò Áàãà ãàçðûí ÷óëóóíààñ ç¿¿í óðä òàëààñ 10 êì îð÷èì çàé Èõ äýëãýð óóëûí ç¿¿í óðä îðøèõ õèéä.òóñ õèéäèéã Ìîíãîëûí øàøèí ñî¸ëûí íýðò ç¿òãýëòýí áóðõàí øàøíû ã¿í óõààíòàí èõ ò¿¿õ÷ Çàâà äàìäèí 1917 îíä ¿¿ñãýí áàéãóóëæýý.Õóó÷íû Ò¿øýýò õàí àéìãèéí äàé÷èí Áýéñèéí õîøóóíû íóòàã äàõü äýìýðèéí ÷îéð õèéä íü òóõàéí ¿åäýý 300 ãàðóé ëàì õóâðàãàòàé,õóðàë íîìûí áàéíãûí óíøëàãàòàé äóãàí äàöàí õóâðàãûí òîîãîîð äóíäàæ áîëîâ÷ øàøíû ýðäýì áîëîâñðîë îëãîõ áóääûí ò¿¿õ ñóäàëãààíû òàë äýýð òîìîîõîí õèéä áàéñàí áàéíà.äýìýðèéí ÷îéð 1993 îíîîñ áóðõàíû øàøíû ¿éë àæèëëàãààãàà ñýðãýýí 1996 îíä Çàâà äàìäèíû ãýð ìóçåéã áàéãóóëàí óëìààð 1997 îíä Çàâà äàìäèíû 130 æèëèéí îéã òîõèîëäóóëàí òóñ ãýð ìóçåéã àéìãèéí ìóçåéä øèëæ¿¿ëýí ºã÷ýý.1993 îíä óëñûí õàìãààëàëòàíä àâñàí.Çàâà äàìäèí íü Ìîíãîëûí øàøíû ñî¸ë øèíæëýõ óõààíû íýðò ç¿òãýëòýí,áóðõàí øàøíû ã¿í óõààíòàí,èõ ò¿¿õ÷,ñóäàð áè÷ãèéí õ¿ðýýëýíãèéí àíõíû ãèø¿¿í.Ãàâæ Çàâà äàìäèí 1867 îíä òýð ¿åèéí äàé÷èí áýýñèéí õîøóó,îäîîãèéí Äóíä ãîâü àéìãèéí Äýëãýðöîãò ñóìûííóòàãò ìàë÷èí àðä Øàãäàðûí äºðºâä¿ãýýð õ¿¿ áîëîí òºðñºí.1876 îíä 9 íàñòàéäàà àõ ëàìààðàà òºâä öàãààí òîëãîé çààëãàæ,9 õîíîãò ñóðñàí ãýäýã.13 íàñòàéäàà èõ õ¿ðýýíä ñóóæ 1904 îíä 13 äàëàé ëàìÒ¿âäýíæàìöûã õ¿ðýýíä ìîðèëîõîä íîìûí àâøèã õ¿ðòýí õîéòîí æèë íü ãàâæèéí äàìæàà áàðüæýý.1904-1906 îíóóäàä Óòàé ÿìáýí ÿâæ ýðäýì íîìîî çóçààòãàñàí áàéíà.Øàãäàðûí Äàìäèí áóðõíû øàøíû ã¿í óõààíû òàâàí ¿íäñèéã íýâòýðõèé ìýäñýí ó÷èð Çàâà õýìýýõ àëäðûã õ¿ðòñýí ãýäýã.Çàâà äàìäèíãàâæ ×îéðûí ã¿í óõààíû ÷èãëýëýýð 16 áîòü ñ¿ìá¿ì çîõèîæ ìºí “Õîð÷îéíæóí” õýìýýõ ò¿¿õèéí çîõèîëûã òºâä õýëýýð áè÷èæ ìõîíãîë÷óóäûí ñî¸ë èðãýíøèë ò¿¿õýí óëàìæëàë îþóí ñàíààíû ñýòýãëýãýýíèé õºãæèëòºíä ÷óõàë õóâü íýìýð îðóóëñàí áàéíà.Çàâà äàìäèíû çîõèîë á¿òýýëèéí ýõ,ò¿¿íèé ýäýëæ õýðýãëýæ áàéñàí ýä ç¿éëñ õàäàãàëàãäàæ ¿ëäñýíèéã ýðõýòãýí ãýð ìóçåéã 1996 îíä Äýìýðèéí ×îéðò àæèëëóóëæ áàéñíàà 1997 îíä àéìãèéí ìóçåéä Çàâà äàìäèíû 130 æèëèéí îéãîîð øèëæ¿¿ëæýý.